مهاجرت تحصیلی به روسیه ممکنه در نگاه اول ساده و مقرون‌به‌صرفه به‌نظر بیاد، اما در عمل، ناگفته‌ها و چالش‌های زیادی وجود داره که کمتر درباره‌شون صحبت می‌شه. اگه قصدت اینه که واقع‌بینانه تصمیم بگیری، این موارد رو حتماً در نظر بگیر:
۱. زبان روسی؛ بزرگ‌ترین چالش واقعی
حتی اگر رشته‌ات به انگلیسی ارائه بشه (که تعدادشون بسیار محدوده)، باز هم برای زندگی روزمره، اقامت، درمان، کار و حتی مکاتبه با دانشگاه، نیاز شدیدی به زبان روسی داری.
بیشتر دانشگاه‌ها سطح آموزش انگلیسی ضعیفی دارن، به‌ویژه در خارج از شهرهای بزرگی مثل مسکو یا سن‌پترزبورگ.
اکثر دانشجوها مجبور می‌شن یک‌سال پادفک (دوره‌ی آمادگی زبان روسی) بگذرونن که خودش هم از نظر هزینه و زمان مهمه.
۲. ساختار آموزشی خشک و سنتی
سیستم آموزشی روسیه هنوز بسیار مبتنی بر حفظیات، ساختار قدیمی و روابط سلسله‌مراتبی بین استاد و دانشجوست.
ممکنه انتظار حمایت یا راهنمایی فعال از استاد نداشته باشی؛ همه‌چیز به خودت بستگی داره.
برخی اساتید هنوز دیدگاه‌های نژادپرستانه یا ضدخارجی دارند (مخصوصاً در شهرهای کوچک‌تر).
۳. شرایط سیاسی و روابط بین‌المللی؛ مدرکت ممکنه محدود بشه
به خاطر جنگ اوکراین و تحریم‌های بین‌المللی، اعتبار مدرک دانشگاههای روسیه برای برخی کشورها کاهش یافته یا به‌رسمیت شناخته نمی‌شه (مثلاً برای ادامه تحصیل در آمریکا یا اروپا).
حتی اگر دانشگاهی معتبر باشه (مثل MGU یا ITMO)، باز هم ممکنه نتونی به راحتی با مدرکش وارد مقطع بالاتر در غرب بشی.
۴. کار دانشجویی = تقریباً غیرممکن
بر اساس قانون، خارجی‌ها فقط با مجوز رسمی می‌تونن کار کنن، که گرفتنش سخت و زمان‌بره.
بیشتر کارهایی که در عمل انجام می‌دن، غیررسمی، با درآمد پایین و بدون بیمه هستن (مثل تدریس زبان انگلیسی یا کار در رستوران‌ها).
فرصت‌های کارآموزی یا استخدام بعد از تحصیل بسیار محدود و رقابتیه.
۵. سیستم اداری پیچیده و سردرگم‌کننده
پروسه‌های اداری در روسیه (اقامت، تمدید ویزا، انتقال دانشگاه، امور خوابگاه…) بسیار کند و دیوان‌سالارانه هست.
کارکنان دانشگاه یا اداره مهاجرت به‌ندرت انگلیسی می‌فهمن و گاهی همکاری نمی‌کنن.
بعضی مواقع، دانشجوها برای کارهای ساده ساعت‌ها تو صف می‌مونن یا چندین بار رفت‌و‌برگشت لازم می‌شه.
۶. امنیت روانی و تبعیض نژادی
در بعضی مناطق، به‌ویژه شهرهای کوچک‌تر، تبعیض علیه خارجی‌ها (به‌خصوص آسیایی‌ها، آفریقایی‌ها یا مسلمانان) وجود داره.
پلیس ممکنه بدون دلیل پاسپورتت رو بخواد یا برخورد خشنی داشته باشه.
دانشجوهای ایرانی و افغان گزارش‌های زیادی از نگاه‌های نژادپرستانه یا بازرسی بی‌دلیل داده‌اند.
۷. کیفیت پایین برخی دانشگاه‌ها و فساد آموزشی
در بسیاری از دانشگاههای درجه پایین‌تر، سطح آموزش ضعیفه، منابع به‌روز نیست، و حتی گاهی امکان خرید نمره یا پروژه وجود داره.
فارغ‌التحصیلی از این دانشگاه‌ها نه‌تنها کمکی به آینده نمی‌کنه، بلکه می‌تونه مانع ادامه تحصیل یا استخدام در جاهای بهتر بشه.
۸. خوابگاه‌ها؛ از شانس خوب تا فاجعه کامل
کیفیت خوابگاه‌ها در روسیه بسیار متفاوته: از مدرن و تمیز در شهرهای بزرگ و دانشگاههای معتبر، تا قدیمی، سرد، پر از سوسک یا پر از قوانین محدودکننده در جاهای دیگر.
بعضی خوابگاه‌ها حمام مشترک با طبقات دارن یا محدودیت‌های رفت‌وآمد سفت‌وسختی اعمال می‌کنن.
۹. آینده اقامتی تار و مبهم
اقامت دانشجویی در روسیه قابل تبدیل به اقامت دائم نیست.
بعد از فارغ‌التحصیلی، برای موندن باید فوراً کار پیدا کنی، که خیلی دشواره.
پروسه شهروندی یا اقامت دائم پیچیده، بسیار زمان‌بر و غیرمطمئنه.
۱۰. هزینه‌های پنهان
در ظاهر، تحصیل در روسیه ارزونه (مثلاً ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار در سال)، اما:
هزینه‌های پادفک
هزینه ترجمه و تأیید مدارک
هزینه خوابگاه + غذا
بیمه و خدمات درمانی
هزینه سفرهای اداری یا تمدید ویزا
اینا همه جمع می‌شن و ممکنه بودجه‌ات رو سنگین‌تر از چیزی که تصور می‌کنی بکنن.
جمع‌بندی واقع‌بینانه:
مهاجرت تحصیلی به روسیه گزینه‌ی خوبی‌ـه اگر:
قصدت ادامه تحصیل در خود روسیه یا کشورهای اطرافه (نه اروپا یا آمریکا)
توان یادگیری زبان روسی داری
هدفت فقط گرفتن مدرکه نه بازار کار حرفه‌ای
دانشگاه درست و معتبری رو انتخاب می‌کنی
توقعات واقع‌بینانه‌ای از تجربه‌ی مهاجرت داری