مهاجرت تحصیلی به چین برای خیلی از دانشجوها مخصوصاً در سال‌های اخیر جذاب شده؛ به‌خاطر رشد اقتصادی بالا، هزینه‌های پایین‌تر نسبت به غرب، و تنوع برنامه‌های انگلیسی‌زبان. ولی مثل همیشه، پشت این تصویر زیبا، یک‌سری ناگفته‌ها و واقعیت‌های پنهان هست که خیلی‌ها قبل از مهاجرت نمی‌دونن یا بعداً باهاش مواجه می‌شن.
در ادامه، دقیق‌ترین و صادقانه‌ترین ناگفته‌های مهاجرت تحصیلی به چین رو برات می‌گم:
۱. زبان چینی؛ مانع دائمی—even if you study in English
حتی اگر رشته‌ات به زبان انگلیسی باشه، برای زندگی روزمره (خرید، درمان، بانک، پلیس…) زبان چینی (ماندارین) تقریباً اجباریه.
خیلی از کارکنان دانشگاه، اساتید، کارمندان اقامت و حتی دکترها انگلیسی بلد نیستن یا ضعیف صحبت می‌کنن.
دانشجوهای خارجی اکثراً بعد از مدت کوتاهی مجبور می‌شن وارد کلاس زبان چینی بشن، حتی اگر اجبار رسمی نباشه.
۲. کیفیت آموزشی ناپایدار و پراکنده
چین دانشگاههای فوق‌العاده‌ای داره (مثل Tsinghua، Peking University یا Fudan)، ولی تعداد زیادی دانشگاه سطح پایین هم هستن که صرفاً با پذیرش راحت و شهریه بالا پول درمیارن.
برنامه‌های انگلیسی‌زبان بعضاً توسط اساتید با تجربه‌ی پایین یا با سطح زبان ضعیف تدریس می‌شن.
کیفیت کلاس‌ها ممکنه از ترمی به ترم دیگه متفاوت باشه.
۳. کار دانشجویی؛ به‌سختی ممکن
طبق قوانین چین، دانشجویان بین‌المللی مجاز به کار نیستند، مگر با مجوز رسمی از دانشگاه و اداره مهاجرت.
گرفتن این مجوز، به‌خصوص در شهرهای کوچک، تقریباً غیرممکنه.
خیلی‌ها به صورت غیرقانونی تدریس زبان یا کارهای موقتی انجام می‌دن که ریسک دیپورت داره.
۴. اقامت بعد از تحصیل = تقریباً غیرممکن
چین به‌ندرت اقامت بلندمدت یا دائم به فارغ‌التحصیلان خارجی می‌ده، مگر اینکه در یک شرکت چینی معتبر مشغول به کار بشی.
بیشتر دانشجوها بعد از پایان تحصیل، مجبور به ترک کشور می‌شن.
حتی اگر کار پیدا کنی، گرفتن ویزای کاری دردسر زیادی داره (باید حمایت رسمی از شرکت داشته باشی و حداقل حقوق مشخصی دریافت کنی).
۵. بوروکراسی سنگین و قوانین متغیر
برای گرفتن اقامت تحصیلی، تمدید ویزا، دریافت خوابگاه یا حتی ثبت‌نام کلاس، با سیستم اداری بسیار سختگیرانه و کند مواجه می‌شی.
قوانین اقامت و ویزا برای خارجی‌ها مدام تغییر می‌کنه، مخصوصاً بعد از دوران کرونا و با افزایش کنترل‌های امنیتی.
۶. سخت‌گیری شدید بر رفتار و نظارت دولتی
هر فعالیت، ارتباط یا سفر تو باید با مجوز و گزارش باشه.
در بعضی دانشگاه‌ها حتی رفت‌وآمد روزانه در خوابگاه‌ها با اسکن چهره یا کارت کنترل می‌شه.
اینترنت فیلتر شده‌ست؛ بدون VPN نمی‌تونی به گوگل، یوتیوب، واتساپ یا اکثر شبکه‌های اجتماعی دسترسی داشته باشی.
۷. برخورد فرهنگی متفاوت و گاهی سرد
دانشجویان خارجی (به‌ویژه از کشورهای آسیای میانه، خاورمیانه یا آفریقا) ممکنه با نگاه از بالا، تمسخر، یا فاصله‌گیری فرهنگی مواجه بشن.
ارتباط گرفتن با جامعه محلی یا پیدا کردن دوست چینی کار ساده‌ای نیست، به‌ویژه اگر زبان بلد نباشی.
۸. خوابگاه‌ها؛ قوانین سختگیرانه و گاهی کیفیت پایین
در بیشتر دانشگاه‌ها، خوابگاه‌های مخصوص دانشجویان خارجی جداسازی‌شده‌ست.
معمولاً اجازه اقامت با چینی‌ها یا ورود مهمان (حتی دانشجوی دیگر) رو نداری.
بعضی خوابگاه‌ها کیفیت خوبی دارن ولی در خیلی از دانشگاه‌ها قدیمی، پرقانون و تحت نظارت سنگینه.
۹. بورسیه‌ها رقابتی و گاهی با محدودیت‌های پنهان
بورسیه‌های CSC (بورسیه دولتی چین) معتبر و پرطرفدار هستن، اما:
گرفتنشون نیاز به نمره زبان و رزومه قوی داره.
بعضی از بورسیه‌ها شرط شرکت در کلاس زبان چینی یا برنامه‌های جانبی خاص دارن.
حتی بعد از پذیرش، ممکنه در زمان ورود یا تمدید مشکلاتی پیش بیاد (مثل کاهش مبلغ کمک‌هزینه یا تاخیر در پرداخت‌ها).
۱۰. آینده شغلی محدود، حتی برای فارغ‌التحصیلان خوب
علی‌رغم رشد اقتصادی بالا، بازار کار چین برای خارجی‌ها خیلی بسته‌ست، مخصوصاً بعد از کرونا.
شرکت‌های چینی ترجیح می‌دن از نیروی داخلی استفاده کنن؛ استخدام خارجی‌ها هزینه، ریسک و بوروکراسی بیشتری براشون داره.
در رشته‌هایی مثل پزشکی یا حقوق، مدرک چین برای کشورهایی مثل ایران یا اروپا نیاز به معادل‌سازی و آزمون داره.
جمع‌بندی واقع‌بینانه:
تحصیل در چین می‌تونه گزینه مناسبی باشه اگر:
دنبال تجربه متفاوت فرهنگی هستی
دانشگاه تاپ و شناخته‌شده انتخاب می‌کنی
مشکلی با یادگیری زبان چینی نداری
هدف اصلی‌ات ادامه تحصیل یا مهاجرت به کشور سومه
با ساختار سختگیرانه و فضای کنترلی چین مشکلی نداری